درباره درمان های ارتودنسی فانکشنال چه می‌دانید؟
در مطب خانم دکتر کوثر عزیزلو، متخصص ارتودنسی در تهران همواره مشکلات زیبایی دندان ها و اصلاح عادات غلطی که به ایجاد مشکلات ارتودنسی می‌انجامند حرف اول را می‌زند. درست است که نقش ژنتیک در ایجاد دندان های ناصاف و در هم فرو رفته غیر قابل چشم پوشی و انکار می‌باشد، اما عادات اشتباهی مثل مکیدن انگشتان، تنفس از راه دهان، بلع معکوس و بالا آوردن زبان جزو عادات میوفانکشنال (عملکرد عضلانی) بدی هستند که با اثر بر روی رشد موجب ناهمراستایی دندان ها می‌گردند.
ارتودنسی مرسوم یا همان بریس دندان ها را صاف می‌کند اما عادات غلط فوق را اصلاح نخواهد کرد. بدون اصلاح مشکلات میوفانکشنال زمینه‌ای که باعث این اختلالات شده است، خطر کج شدن دندان‌ها با گذشت زمان همچنان وجود دارد.
در موقعیت‌هایی نظیر موارد فوق این ارتودنسی فانکشنال است که می‌تواند تغییر محسوسی ایجاد نماید.
سن 4 یا 5 سال بهترین زمان برای شروع درمان در کودکانی است که علایم مال اکلوژن در حال تکامل (یک بایت بد) را نشان می‌دهند.
در سطح جهانی در صورت لزوم برای اصلاح این مشکلات از متخصصان طب جایگزین، مثلا از کایروپرکتیک، تراپیست‌های میوفانکشنال دهان و استیوپاتی هم کمک گرفته می‌شود.
چه تفاوت هایی بین ارتودنسی معمولی و ارتودنسی فانکشنال وجود دارد؟
در حالی که ارتودنسی مرسوم تنها روی صاف کردن دندان‌ها تمرکز دارد، ارتودنسی فانکشنال یک روش دوگانه کلی نگر است که تمرکز اولیه‌ی آن روی ارتوپدی می‌باشد. این تمرکز شامل بهبود راه هوایی و بایت (نحوه بسته شدن دهان یا اکلوژن) بیمار می‌شود. دستیابی به دندان‌های صاف و منظم به کمک ارتودنسی مرسوم هدف ثانویه ارتودنسی فانکشنال می‌باشد. پیش از شروع هر گونه ارتودنسی مرسومی، ارتودنسی فانکشنال به جوانب ارتوپدیک در سلامت کلی بیمار رسیدگی می‌کند. به طور مثال:
- استخوان‌هایی که سر و صورت را تشکیل داده‌اند
- استخوان‌های فک فوقانی و تحتانی و مفصل تمپورومندیبولار (TMJ)
- ارتباط بین TMJ با گردن و پشت
- راه هوایی بیمار
در ارتودنسی فانکشنال تنها پس از حل و فصل مشکلات ارتوپدی فوق است که درمان ارتودنسی مرسوم به منظور اصلاح جهت و راستای دندان‌ها شروع می‌شود.
هدف از درمان ارتودنسی فانکشنال چیست؟
هدف ارتودنسی فانکشنال کمک به کودکان برای رسیدن به پتانسیل ژنتیکی کامل خود با بهینه سازی در چهار زمینه فوق است. این هدف از طریق روش‌های درمانی مختلف ارتوپدی دنبال می‌شود.
گسترش کام که از طریق افزایش اندازه فک و راه هوایی با کمک دستگاه‌های دهانی و ارتودنسی معمولی انجام می‌شود فضای کافی برای بیرون آمدن و رشد دندان‌ها فراهم می‌کند. ارتودنسی فانکشنال در کودکان به رشد صحیح صورت (رو به جلو) کمک شایانی می‌کند. ارتودنسی فانکشنال میزان نیاز به کشیدن دندان‌های دائمی را کاهش می‌دهد.
ارتودنسی فانکشنال چگونه انجام می‌شود؟
بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی فانکشنال دوران کودکی و از حدود 4 یا 5 سالگی می‌باشد تا از دریچه رشد و تکامل بیمار به خوبی استفاده شود. درمان معمولا در دو فاز اجرا می‌شود:
- فاز اول: برای بیمار دستگاه‌های دهانی داده می‌شود تا به رشد صحیح استخوان‌های فک فوقانی و تحتانی (ماگزیلا و مندیبل) کمک کند. چارچوب زمانی معمول این فاز 9 تا 18 ماه است اما گاهی اوقات بیشتر هم طول می‌کشد.
- فاز دوم: پس از رشد کامل استخوان‌های فک و درآمدن تمامی دندان‌های دائمی، در صورت لزوم برای بیمار ارتودنسی معمولی انجام می‌شود. طول درمان این فاز هم معمولا 9 تا 18 ماه است اما در برخی موارد بیشتر طول می‌کشد.
فواید حاصل از ارتودنسی فانکشنال فراتر از داشتن دندان‌های صاف و مرتب است. ارتودنسی فانکشنال کودکان را به حداکثر قابلیت ژنتیکی خود رسانده و همچنین به اصلاح اختلالات تنفس در خواب مثل خر و پف (آپنه) کمک می‌کند. با گسترش کام مسیر بینی و سینوس‌ها نیز گسترش یافته و بیمار به راحتی می‌تواند از طریق بینی نفس بکشد. رشد و تکامل صحیح مغز و بدن وابسته به اکسیژن رسانی مناسب است و گسترش کام به این امر کمک می‌کند.
ارتودنسی فانکشنال در فاز یک دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟
در طی فاز یک بیمار دستگاه‌های دهانی را استفاده می‌کند که به رشد استخوان‌های فک کمک کرده و هر جا لازم بود اجازه گسترش کام را می‌دهند. کار این دستگاه‌ها وقتی به طور همزمان دندان‌های شیری و دائمی در دهان وجود دارد به نحو احسن انجام می‌شود. دستگاه فانکشنالی که برای هدایت دندان ها به موقعیت مناسب خود و کمک به ترک عادات غلط طراحی شده توان معکوس کردن عوارض ارتودنتیک غلط، بهبود شکل صورت بیمار، صاف کردن دندان ها و تشکیل قوس مناسب را داراست.
دستگاه‌های دهانی مختلفی برای استفاده در فاز یک وجود دارد. از این بین می‌توان به گسترش دهنده های کام، دستگاه‌های ALF و میوبریس اشاره کرد. در مطب دکتر کوثر عزیزلو متخصص ارتودنسی در تهران مناسب ترین دستگاه و طرح درمانی بر اساس نیازهای شخصی هر بیمار انتخاب می‌شود.
آیا استفاده از ارتودنسی معمولی در فاز دو ارتودنسی فانکشنال همیشه لازم است؟
پس از به سرانجام رسیدن روش‌های ارتودنسی فانکشنال، مرحله منطقی بعدی برای بسیاری از بیماران بریس های ارتودنسی مرسوم می‌باشد. در صورت لزوم، ارتودنسی معمولی نیز برای شما انجام خواهد شد.
نحوه به انجام رسیدن فاز دو ارتودنسی فانکشنال چگونه است؟
ارتودنسی مرسوم می‌تواند برداشتنی باشد یا بیمار از بین انواع سرامیک، فلزی و پلاستیک یکی را انتخاب نماید. این سه نوع بریس ارتودنسی معمولا دندان ها را سریع تر و راحت‌تر به حرکت درمی‌آورند. سیم های ارتودنسی نسبت به قبل کمتر به چشم می‌آیند و از طریق نیروی ملایم و ثابت در طول زمان در جهت صحیح دندان ها را در موقعیت درست قرار می‌دهند. در ادامه می‌توانید انواع مختلف بریس های ارتودنسی را مشاهده و مطالعه نمایید.
فاز دو ارتودنسی فانکشنال چقد طول می‌کشد؟
مدت زمان درمان متغییر بوده و در برخی موارد بسته به عوامل مربوط به بیمار، نظیر سن، روش درمانی و شدت عوارض تا 3 سال طول می‌کشد. هر چه بیمار در پیروی از دستورالعمل‌های متخصص ارتودنسی دقیق‌تر باشد، اثرگذاری درمان بیشتر خواهد بود. همچنین هرچقد درمان ارتودنسی برای کودک زودتر شروع شود کمتر طول خواهد کشید.
انواع بریس های ارتودنسی از نظر ظاهری به چه شکلی هستند؟
ارتودنسی فلزی معمولی
ارتودنسی فلزی رایج‌ترین نوع ارتودنسی مرسوم بوده و این روزها بسیار راحت تر از گذشته استفاده می‌شوند. بریس فلزی از استیل ضد زنگ با کیفیت بالا ساخته شده و برکت و سیم‌های آن از جنس همین فلز می‌باشد. بیمارانی که به الاستیک (نوارهای لاستیکی) همراه با بریس فلزی نیاز دارند می‌توانند رنگ‌های مختلفی را انتخاب کنند.
ارتودنسی سلف لیگیت
بریس های سلف لیگیت نیز از جنس فلز هستند، اما نیازی به الاستیک نداشته و در نتیجه ویزیت های شما کمتر می‌شود. همچنین در حالت سایش روی دندان ها کمتر است. همراه با این بریس می‌توان از براکت‌های فلزی، سرامیک یا شفاف استفاده کرد. اندازه بریس های سلف لیگیت شبیه بریس های فلزی است. در این بریس به جای الاستیک از یک گیره ویژه استفاده می‌شود. این کار فشار روی دندان ها را کاهش داده و نیاز به تنظیمات کمتری دارد.
ارتودنسی شفاف سرامیکی
بریس های سرامیک به علت جنس خاص خود مثل بریس های فلزی به چشم نمی‌آیند. این نوع ارتودنسی معمولا برای نوجوانان و بالغینی مناسب است که نگرانی‌هایی دربارهی ظاهر خود دارند. این ظاهر بهتر نسبت به بریس های فلزی به بهای مراقبت دقیق‌تر از بهداشت دهان است. بریس های سرامیک همچنین بزرگ‌تر و شکننده‌تر از بریس‌های فلزی هستند. به همین دلیل بریس های سرامیک معمولا به جای دندان‌های پایینی، روی دندان‌های بالایی تعبیه می‌شود.
الاینرهای شفاف
الاینرهای شفاف یک سری طبق‌های نامرئی از جنس آکریل هستند که مانند بریس باعث صاف شدن دندان ها می‌شوند. پوشیدن الاینر راحت‌تر از بریس است. الاینر را خود بیمار می‌تواند بردارد؛ به همین دلیل خوردن و آشامیدن با آن‌ها بهتر است. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن هم با آن‌ها راحت‌تر است. همچنین دیگر خبری از فلز نیست که به مخاط دهان آسیب بزند.
قبل از شروع ارتودنسی برای شما، دکتر کوثر عزیزلو، متخصص ارتودنسی، تمامی گزینه‌های قابل اجرا را برایتان توضیح داده و طول درمان هر کدام را بازگو خواهند نمود. برای داشتن لبخندی زیبا و ارتقای سلامتی خود همین حالا اقدام کنید.
