جراحی فک و ارتودنسی: جراحی فک برای چه کسانی مناسب است؟
جراحی فک به عنوان یکی از درمان‌های ارتودنسی قابلیت اصلاح نحوه چفت شدن دندان‌ها یا همان بایت (bite) و تغییر خصوصیات کلی ظاهر صورت شما را دارد. در برخی موارد پلن درمانی ارتقای بایت با تغییرات حداقلی ظاهر صورت می‌باشد، در حالی که در سایر موارد، تغییرات ظاهر صورت قابل توجه‌تر خواهد بود؛ مثلا اگر فک تحتانی یا همان چانه شما کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از حد متناسب صورتتان باشد.
چه روش‌های جایگزینی به جای جراحی فک وجود دارد؟
در برخی موارد روش‌های درمانی جایگزین برای جراحی فک وجود دارند. شما می‌تواند در این باره از دکتر ارتودنسی خود سوال بکنید. دکتر کوثر عزیزلو متخصص ارتودنسی در تهران مزایا و معایب روش‌های جایگزین را به شما آموزش خواهند داد.
درمان به چه صورت خواهد بود؟
این درمان در یک پروسه‌ی 2.5 تا 3 ساله به سرانجام می‌رسد. نقطه آغاز کار درمان ارتودنسی برای تغییر موقعیت دندان‌های شما با دستگاه‌های ثابت می‌باشد. تقریبا دو سوم این مقدار زمان را شما آماده‌ی عمل جراحی فک خواهید شد. به دنبال جراحی، معمولا درمان با ارتودنسی دستگاه‌های ثابت به مدت 6 تا 9 ماه ادامه می‌یابد.
پس از برداشتن دستگاه‌های ثابت، نگهدارنده یا ریتینر قابل برداشت به شما داده می‌شود که به تثبیت موقعیت دندان‌ها در محل جدید خود کمک خواهد نمود. البته بعضی از بیماران به نگهدارنده‌ی ثابتی نیاز دارند که به دندان‌هایشان فیکس شود. مدت زمان لازم برای پوشیدن نگهدارنده را متخصص ارتودنسی به شما آموزش خواهد داد.
در اغلب موارد در طی سال اول نگهدارنده به صورت تمام وقت شبانه روز پوشیده می‌شود و سپس به تدریج این مدت زمان کاهش می‌یابد. پس از یک سال پوشیدن ریتینر، به شما توصیه خواهد شد تا چند شب در هفته این کار را انجام دهید. لازم به ذکر است که پیشرفت بیمار بعد از جراحی باید به صورت روتین فالوآپ شود.
جراحی فک چگونه انجام می‌شود؟
جراحی فک می‌تواند روی فک بالایی (ماگزیلا) یا فک پایینی (مندیبل) یا بسته به دلایل شخصی بیمار و نظر تخصصی تیم جراحی روی هر دو فک انجام شود.
جراحی فک از داخل دهان انجام می‌شود؛ بنابراین هیچ جای زخم یا اسکاری روی صورت نخواهد گذاشت.
در برخی از انواع جراحی‌ها ممکن است یک برش کوچک در زاویه فک ایجاد گردد؛ البته همین برش کوچک نیز پس از چند هفته تقریبا غیر قابل رویت خواهد بود. در طی جراحی استخوان‌های فک جابجا شده و توسط پیچ و مهره‌های کوچکی که زیر لثه گذاشته می‌شوند، در جای خود نگه داشته می‌شوند. نیازی به درآوردن این پیچ و مهره‌ها در آینده نیست.
معمولا اتصالی بین دو فک بالایی و پایینی صورت نمی‌گیرد. اگرچه باید پس از جراحی با استفاده از الاستیک‌های ارتودنسی بایت به وجود آمده تثبیت گردد.
چه خطراتی متوجه افرادی است که جراحی فک انجام می‌دهند؟
بیحسی لب
بیحسی لب‌ها بلافاصله به دنبال جراحی فک کاملا طبیعی است. لب بالایی به سرعت ریکاوری می‌شود. با این حال ریکاوری لب پایینی متغیرتر بوده و ممکن است مدتی زمان بر باشد. بعضی از بیماران بیحسی دائمی نواحی خاصی از لب‌ها را ذکر می‌کنند؛ البته در همین افراد معدود نیز ظاهر یا عملکرد لب‌ها به هیچ عنوان تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد. بیمارانی که تغییر حس دائمی در این نواحی را ذکر می‌کنند مدتی بعد به آن عادت خواهند کرد.
عفونت
در تعداد بسیار اندکی از بیماران، مانند هر جراحی بزرگ و کوچک دیگری، احتمال عفونت وجود دارد. این عفونت بیشتر مهره‌های زیر لثه‌ها را درگیر می‌کند. اگر چنین اتفاقی افتاد باید مهره‌ها خارج شوند. افرادی که سیگار می‌کشند با خطر عفونت بیشتری روبرو هستند. معمولا برای افراد که آماده‌ی جراحی فک می‌شوند توصیه می‌شود تا سیگار را ترک بکنند.
عمل جراحی مجدد
برخی اوقات تیم جراحی توصیه خواهند کرد که شما از یک جراحی دوم نیز سود خواهید برد. این حالت، یعنی جراحی دوم به ندرت انجام می‌شود و مزایای بالقوه‌ی آن به طور مفصل برای شما شرح داده خواهد شد.
عود پس از جراحی
عود پس از جراحی غیر معمول است. با این حال عود موقعیت قبلی استخوان‌های فک یا دندان‌ها امکان‌پذیر می‌باشد. در صورت چنین رخدادی معمولا نیاز به جراحی بیشتری نیست؛ چون تغییرات زیاد جدی و مهم نیستند.
طول دوره بستری و ریکاوری پس از جراحی فک چقدر است؟
اکثر بیماران تنها یک شب را در بیمارستان سپری می‌کنند ولی به 2 تا 4 هفته مرخصی از کار یا دانشگاه نیاز دارند. سرعت ریکاوری بین بیماران فرق می‌کند. معمولا پس از جراحی تورم فک و صورت وجود دارد که در 36 تا 48 ساعت اول پس از جراحی در حداکثر میزان می‌باشد. این تورم معمولا طی 2 تا 3 هفته فروکش کرده و شما قادر خواهید بود طی چند هفته آتی قیافه‌ی نهایی خود را ببینید.
مقدار تغییر ظاهری صورت شما بستگی به نوع جراحی دارد. بعضی از بیماران پس از جراحی نسبت به قیافه جدید خود حس خوبی ندارند، اما جای نگرانی ندارد. اکثر افراد پس از مدتی نه تنها به بایت و صورت جدید خود عادت کرده بلکه آن را بیشتر هم دوست خواهند داشت. در صورت نیاز می‌توان از مشاوره‌های روانشناسی نیز در این مورد بهره برد.
چه مراقبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی پس از جراحی فک لازم است؟
شروع خوردن غذاها و نوشیدنی‌های سبک پس از جراحی فک توصیه شده است. اکثر بیماران پس از جراحی فک چند کیلوگرم وزن کم می‌کنند؛ بنابراین تلاش برای حفظ کالری‌های دریافتی روزانه مهم است.
میزان باز شدن دهان شما پس از جراحی به دلیل وجود تورم کاهش می‌یابد؛ به همین دلیل باید از غذاهای نرمی مثل سوپ، اسموتی و ماست استفاده کنید. معمولا پس از چند هفته می‌توان به حالت روتین بازگشت. به طور کلی حداقل به مدت 6 هفته پس از جراحی فک نباید غذاهای سفت خورد.
مسواک زدن دندان‌ها بسیار اهمیت دارد، اما اهمیت آن پس از جراحی فک دو چندان است. معمولا توصیه می‌شود چند هفته اول پس از جراحی از یک مسواک نرم استفاده شود. توصیه‌های عملی بیشتری با جزئیات بیشتر قبل از ترخیص به بیماران ارائه می‌شود. معمولا 2 تا 3 هفته پس از جراحی ویزیت فالوآپ باید صورت بگیرد.
